رضا مقصودی کارگردان سریال «دوپینگ» در خصوص این سریال به گفت‌وگو پرداخت.
رضا مقصودی نام آشنایی برای اهالی سینما و در حوزه فیلمنامه نویسی است که بعد از ساخت نخستین فیلم سینمایی اش «خجالت نکش» اولین سریال تلویزیون خود به اسم «دوپینگ» را هم ساخته است. قالبی که برای خودش هم اولین تجربه است. او فعالیت در سینما را از سال 1365 با نوشتن فیلمنامه و کارگردانی فیلم کوتاه «بال‌های بیداری» و فیلم‌نامه‌نویسی در سینما را سال 1374 با «لیلی با من است» آغاز کرد. مقصودی در سال 1374 برنده جایزه سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه برای فیلم «لیلی با من است» شده است. «دوپینگ»، سریالی که این روزها از شبکه آی فیلم در حال بازپخش است، بهانه شد با رضا مقصودی به گفت و گو بنشینیم:
*وقتی با یک سریال کمدی مواجه می شویم شاید خیلی ها در پس خنده و سرگرمی به دنبال یک پیام اخلاقی و اجتماعی باشند. آیا شما با همین رویکرد به ساخت «دوپینگ» دست زدید؟
اتفاقا خود آن خنده و سرگرمی هدف اصلی است و نباید آن را دست کم گرفت به ویژه وقتی با قصه ای کمدی و طنز مواجه هستیم. قصد من سرگرم کردن مخاطب بود اما نه به هر شیوه و ترفندی بلکه تلاش کردم تا یک سرگرمی درست و سالم فراهم کنم. گرچه برخی پیام های اخلاقی و انسانی را می توان در پس همین سرگرمی ردیابی کرد مثل صداقت و مهربانی.
*به نظر می رسد در فرم هم تلاش کردید نوع متفاوتی از کمدی را به تصویر بکشید.
دقیقا. در واقع تلاش من بر مبنای ساخت یک کمدی فانتزی بود. به عبارت دیگر تلاش کردم کمدی و فانتزی در این قصه نسبت درستی با هم برقرار کنند و به واسطه کمدی، فانتزی باورپذیری را شکل دهیم. همه این تمهیدات البته در جهت مقصد اصلی ما از ساخت این سریال بود و آن چیزی نبود جز سرگرمی.
*جالب اینکه این کار با آثاری که قبلا نوشتید و اغلب کمدی موقعیت بود متفاوت است و انگار می خواستید کمدی فانتزی را هم تجربه کنید.
موافقم گرچه در اینجا هم با موقعیت‌های کمدی زیادی مواجه هستیم. کمدی موقعیت به یک عادت یا نگرش در من بدل شده و فکر می کنم در کمدی های فانتزی هم حتی ناخواسته به خلق کمدی موقعیت می اندیشم. ضمن اینکه در «دوپینگ» اراده ما مبتنی بر یک کمدی آرام بود نه کمدی پر از خنده یا قهقهه. ضمن اینکه به سمت کمدی موقعیت هم رفتیم و در نهایت داستان عاشقانه ای با این فانتزی گره خورد.
*اصلا نحوه شکل گرفتن این فیلمنامه و سریال چطور بود؟
راستش فیلمنامه دوپینگ تقریبا برای دوازده، سیزده سال پیش بود. قصه و طرح فیلمنامه و حتی فیلمنامه برای یک اثر سینمایی نوشته شده بود؛ ولی هیچ وقت ساخته نشد، چون اسپانسر چیزی خواسته بود که این فیلمنامه نبود. ما هم اقدام به ساخت نکردیم. بعد طرح یک سریال کمدی برای شبکه سه مطرح شد. البته من فکر نمی کردم این طرح برای تلویزیون پذیرفته شود؛ اما دوستان شبکه سه این قصه را دوست داشتند و از آن استقبال کردند. طراحی آن قصه برای سریال را شروع کردیم چون در فیلمنامه سینمایی شخصیت‌ها، فضاها و رخدادها محدودتر و جمع و جورتر بودند؛ ولی در سریال همه اینها اضافه شد و به جای یک خانواده، دو خانواده داریم که هر کدام از این خانواده ها، شخصیت پیدا کردند و قصه های فرعی زیادی اضافه شد تا کار گستره و شکل یک سریال را پیدا کند. هنگام انتخاب بازیگرها و ما به ازای شخصیت‌های قصه هم تلاش زیادی کردیم تا متناسب با آنچه در فیلمنامه بود، بازیگران مناسب را پیدا کنیم. هر چند کمی سخت بود؛ ولی خوشبختانه دوستانی که آمدند مشتاقانه آمدند و کار را دوست داشتند و در طول کار هم انرژی خوبی داشتند. طراحی آن قصه برای سریال را شروع کردیم چون در فیلمنامه سینمایی شخصیت‌ها، فضاها و رخدادها محدودتر و جمع و جورتر بودند؛ ولی در سریال همه اینها اضافه شد و به جای یک خانواده، دو خانواده داریم که هر کدام از این خانواده ها، شخصیت پیدا کردند و قصه های فرعی زیادی اضافه شد تا کار گستره و شکل یک سریال را پیدا کند. ضمن اینکه در انتخاب بازیگرها و کاراکترهای قصه هم تلاش زیادی کردیم تا متناسب با آنچه در فیلمنامه بود، بازیگران مناسب را پیدا کنیم.
بیشتر بخوانید:
دانلود و مشاهده سریال «دوپینگ»
*یکی از انتقادات جدی که به این سریال وجود داشت، کشدار بودن غیر معقول آن بود. پاسخ شما به این انتقاد چیست؟
قبول دارم. این برمی گردد به همان نکته ای که درباره زمان نگارش این فیلمنامه گفتم. فیلمنامه این سریال برای خیلی سال پیش بود که برای یک فیلم سینمایی نوشته شد که اتفاقا ریتم تندی داشت؛ چون مبتنی بر ساختار سینمایی نوشته شده بود. بازنویسی آن برای تبدیل به سریال و اضافه شدن قصه و شخصیت ها با توجه به فرصت کمی که داشتیم موجب شد تا فرصت بازنویسی و تعدیل آن فراهم نشود. الان که سریال را می بینم هم افسوس می خورم که چرا فلان مورد را حذف نکردم و هم افسوس از اینکه چرا فلان مورد را اضافه نکردم.
*آقای مقصودی این نخستین تجربه شما در تلویزیون و عرصه سریال سازی بود، از ویژگی های این تجربه برای ما بگویید.
واقعیت این است که کار کردن برای تلویزیون ویژگی های خاص خود را دارد که متفاوت از سینماست و من در این زمینه تجربه ای نداشتم و برخی بایدها و نبایدهای که در فرایند تولید وجود داشت، اذیتم کرد؛ اما در نهایت تجربه ارزشمندی بود. حالا می دانم که برای ساخت سریال باید چطور عمل کنم؛ از جمله اینکه وقتی شرایط تولید مطلوب نیست سریال نسازم مگر اینکه برنامه ریزی دقیقی برای آن داشته باشم. در واقع اگر بخواهم برای تلویزیون کاری بسازم، سعی می کنم با دورخیز بلندتری وارد میدان شوم. ضمن اینکه معتقدم باید ساختار تازه ای در سریال سازی تلویزیون شکل بگیرد. به نظرم یکی از مشکلات سریال سازی که در سینما هم شاهدیم توجه افراطی به واقع گرایی و آثار رئالیستی است که موجب شده تا آن جنبه رویایی و جادویی این مدیوم کمرنگ شود. ما سویه های فانتزی هنر نمایش را در سینما و تلویزیون فراموش کردیم و به نظرم برای اینکه تلویزیون جعبه جادو باشد، باید به تولید آثار فانتزی در کنار رئالیسم اهمیت دهد. از سوی دیگر ما در تلویزیون کمتر شاهد کمدی های فانتزی بودیم و به نظرم باید شرایط برای ساخت این نوع از کمدی هم فراهم شود تا تلویزیون برای ذائقه مخاطب، منوی متنوع تری داشته باشد.
سید رضا صائمی
ه خ / س م
